Afet-Çocuk Uyumu: Kurumlar yükümlülüklerini yerine getirmeli

İZMİR – Afet- Çocuk Sivil Uyum Takımı, Maraş merkezli meydana gelen zelzelenin akabinde hapishanelerdeki çocukların durumuna ait açıklama yaptı. Açıklamada zelzelenin akabinde Türkiye’de, 12-18 yaş aralığındaki mahpus çocuklarla birlikte, mahpus annelerinin yanında kalan 0-6 yaş aralığındaki çocukların kapalı ceza infaz kurumlarında tutulmaya devam ettiği belirtildi.

‘HAPİSHANELERDEKİ ÇOCUKLAR ZELZELENİN TESİRLERİNİ DAHA FARKLI YAŞIYOR’

Hapishanelerdeki çocukların bir kısmının zelzeleden direkt etkilendiği, başka çocukların da bu felakete tanıklık ettiği tabir edilen açıklamada, kamuoyuna yansıyan hapishanelerdeki şiddet olaylarının ise mahpus çocukların güvenlik gereksiniminin karşılanması konusunda önemli telaşlara yol açtığı vurgulandı. Hapishanelerdeki çocukların sarsıntının tesirlerini daha da ağır yaşadığı lisana getirilen açıklamada şu sözlere yer verildi;

“Ailelerinden, meskenlerinden uzakta olan, dışarıdan her an haber alma talihi bulunmayan, güvendikleri yetişkinlerin ilgisinden yoksun kalan, daima kapalı ortamda tutulan hapishanelerdeki çocuklar ise sarsıntının tesirlerini daha farklı yaşıyor. Sarsıntı sırasında kapalı kurumda bırakılmış olmak, istediği vakit çıkamayacağını bilmek, yine zelzele olma ihtimalini düşünmek hem kendisi hem sevdikleri için kaygılanmak; çocukların ruhsal âlâ olma halinde önlenmesi güç hasarlar bırakma riski taşıyor”

‘KURUMLAR YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRMELİ’

Açıklamada, Türkiye’nin taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye (BMÇHS) nazaran özgürlüğünden mahrum bırakılan çocukların “insancıl biçimde ve insan kişiliğinin özünde bulunan saygınlık ve kendi yaşındaki şahısların ihtiyaçları göz önünde tutularak ve “durumları ile orantılı ve kendi iyiliklerine olacak şekilde” muamele görmesinin çocukların hakkı olduğu da hatırlatıldı. Başta Adalet Bakanlığı olmak üzere; ilgili kurumlara yükümlülüklerini yerine getirme davetinde bulunulan açıklamada, şu taleplere yer verildi;

-Çocukların tutuklu yargılanmasından acilen vazgeçilmesini, çocuklar için tutuklamanın en son deva olmasına yönelik temel prensibin dikkate alınması, yaşanılan zelzelenin tesirleri göz önüne alınarak çocukların tahliyeleri tarafında harekete geçilmesi, tahliye kararları verilirken çocuğun korunma muhtaçlığına ait kollayıcı ve destekleyici önlemlerin alınması

-Anneleriyle birlikte hapishanede tutulan çocukların yüksek faydası için, anne mahpusların konut mahpusu üzere hapishane dışı tahlillerle tahliye edilmesi

-Afet bölgelerindeki hapishanelerde olup farklı vilayetlerdeki kurumlara sevk edilen ya da afet bölgesinde yargılamaları devam eden mahpus çocukların ve çocuğuyla birlikte kalan mahpus annelerin adil yargılanma haklarının gözetilmesi

-Mahpus avukatlarının da zelzeleden ziyan görmesi durumunda, mahpusların hukuksal takviyeden faydalanma haklarının olumsuz etkilenebileceğinin dikkate alınarak bu hususta gerekli önlemlerin alınması

-Çocukların tahliyeleri gerçekleşene kadar, Adalet Bakanlığından; Çocukların tutulduğu tüm ceza infaz kurumlarında toplumsal hizmet uzmanları ve psikologların misyon yaptığı kriz masalarının kurularak, her çocuğun afet nedeniyle oluşan muhtaçlığının tespit edilmesi ve muhtaçlıklar doğrultusunda çocuğun iyiliğini koruyacak adımların atılması; bu doğrultuda, çocukların, afet bölgesindeki yakınlarından haber almalarının sağlanmasını, aileleri ile sağlıklı irtibatlarının kurulması

-Depremden direkt etkilenen çocukların talep etmeleri halinde doğal afet münasebetiyle müsaadeli sayılmasını, muhtaçlıkları gözetilerek (ulaşım, harcırah, barınma, sıhhat hizmetleri, refakat, şiddetten korunma, ebeveyn/bakım veren/vasi bilgilendirme dâhil içinde bulundukları özellikli durumlar da dâhil tüm ihtiyaçları) inançlı tahliye tertibinin sağlanması, çocuğun korunma gereksiniminin olması halinde Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına bildirimde bulunulması

-Yakınlarını kaybeden çocuklara mazeret müsaadelerinin verilmesini, yas hakkına hürmet gösterilmesini ve gerekli psiko-sosyal takviyenin sağlanması

-Deprem nedeniyle korunma gereksinimi ortaya çıkan çocukların derhal Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına bildirilmesi

-Mevzuatın ceza infaz kurumları yönetim ve müşahede şuralarına tanıdığı, haftalık açık yahut kapalı ziyaret müddetini uzatma, üst üste kullanılmayan ziyaret müddetlerini toplu olarak kullandırma, haftalık telefonla görüşme sayı ve mühletini arttırma, kurum içinde nezaret olmaksızın aile görüşmesi yaptırma üzere ödüllendirmeye yönelik uygulama imkanlarından çocuk mahpusların ve anneleriyle tutulan çocukların en üst seviyede yararlanmasının sağlanması; mevzuatta mecburî hal olara kabul edilen zelzele nedeniyle, telefon görüşme mühlet ve sayılarının artırılması tarafında Bakanlık kararı alınması; mahpusların manzaralı telefon görüşmesi haklarından faydalanabilmeleri için gerekli alt yapıların tüm kurumlarda acilen tamamlanması

-Bütüncül bir yaklaşım benimsenerek, afetten etkilenen çocuk mahpusların yakınlarına sunulması gereken takviyeler için ilgili kamu kurumlarına yönlendirme yapılması

-Çocukların öbür bir kuruma sevk edilmesine karar verilmesi halinde çocuğun yüksek faydası ve iştirak hakkının gözetilmesini, çocukların yakınlarının bulunduğu vilayetlerdeki kurumlara sevk edilmesinin tercih edilmesini, sevk sürecinden ebeveynlerinin/bakım verenlerinin/vasilerinin ve avukatların haberdar edilmesi

-Deprem bölgesinde olup olmadığı fark etmeksizin hapishanelerde tutulan ve sarsıntıdan direkt ya da dolaylı olarak etkilenen tüm çocuklara gerekli profesyonel psiko-sosyal dayanağın sağlanmasını, her çocuk için rapor ve takip sürecinin işletilmesi

-Tüm bu adımlar atılırken afetten etkilenmiş kurum çalışanlarının da çocuklarla direkt temas halleri gözetilerek, iyilikleri için gerekli önlemlerin alınması

-Depremden ziyan gören kurum işçi ve uzman sayısının fazla olması halinde çocuklara yönelik hizmetlerin aksamaması için ek görevlendirmelerin acilen yapılması

-Çocukların düzgünlük hallerinin gözetilmesi için tahliye ve psiko-sosyal dayanak kademelerinde istekli uzmanlar, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve meslek odaları ile işbirliği yapılmasını, bu kişi ve kuruluşların sürece etkin iştiraklerinin sağlanması

-Acilen hapishanelerin ve çocukların, zelzele nedeniyle içinde bulundukları şimdiki durum hakkında açıklama yapılmasını, afet idaresi kapsamında hapishanelerde atılacak adımlardan tüm kamuoyunun tertipli haberdar edilmesi

-Bütün bu sürecin çocuğun yüksek faydası doğrultusunda ilerleyebilmesi için izleme ve denetleme sorumluluğunu yerine getirmesi

-Tüm sürecin şeffaf ve kamuoyu bilgilendirilerek yürütülmesi

-Bütün basamaklarda çocukların ebeveynlerinin/vasilerinin/bakım verenlerinin ve avukatlarının bilgilendirilmesi